Ο (ύποπτος) ρόλος των blogs στις ευρωεκλογές
Πώς διέρρευσαν τα στοιχεία και γιατί οι υπεύθυνοι παρέβησαν τον νόμο περί μη δημοσιοποίησης πριν από το κλείσιμο της κάλπης
ΟΙ ΜΕΘΟΔΟΙ που μετήλθαν ορισμένα ελληνικά blogs σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα των exit polls, αλλά και γενικότερα των ευρωεκλογών της περασμένης
Κυριακής, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τον τρόπο με τον οποίον τα ιστολόγια και το Διαδίκτυο μπορούν να επηρεάσουν την επικαιρότητα. Είναι τελικά φορείς
ενημέρωσης ή παραπληροφόρησης και προπαγάνδας; Πόσο μπορούν να διαμορφώσουν κλίμα και τι συμφέροντα εξυπηρετούν;
Oσοι την περασμένη Κυριακή είχαν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, δεν χρειάστηκε να περιμένουν ώσπου να κλείσουν οι κάλπες για να μάθουν τα αποτελέσματα των exit polls. Αψηφώντας τη νομοθετική διάταξη που απαγορεύει τη δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των exit polls πριν από τις 19.00 την ημέρα των εκλογών, διάφορα blogs άρχισαν να αναρτούν στο Διαδίκτυο τα αποτελέσματα αυτά και μάλιστα την ώρα που ειδικό κλιμάκιο του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης με επικεφαλής τον πρόεδρο του Συμβουλίου κ. Ι. Λασκαρίδη ήταν σε επιφυλακή, προκειμένου να διαπιστώσει αν παραβιάζεται η σχετική νομοθεσία.
Μπορεί, όμως, στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση να μην υπήρξαν κρούσματα διαρροών, αλλά στα ελληνικά blogs επικρατούσε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση. Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, σε μερίδα ελληνικών ιστολογίων, τα οποία αυτοαποκαλούνται «δημοσιογραφικά».
Παραβιάζοντας τον νόμο
Οπως ορίζει ο Ν. 3603/2007, «τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων που διενεργούνται κατά την έξοδο των εκλογέων από τα εκλογικά καταστήματα κατά την ημέρα της ψηφοφορίας απαγορεύεται να δημοσιοποιούνται ή να μεταδίδονται καθ΄ οιονδήποτε τρόπο πριν από τις 19.00 την ημέρα αυτή».
Δεδομένου, όμως, ότι ο νόμος αναφέρεται σε έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, δεν είναι λίγοι όσοι υποστηρίζουν ότι τα ιστολόγια δεν εμπίπτουν στις διατάξεις του. Από την άλλη, υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι μπορεί τα ιστολόγια να μην είναι μέσα ενημέρωσης με τη στενή έννοια του όρου, έχουν όμως τη δυνατότητα να δημιουργήσουν κλίμα, να ενημερώσουν και πιθανόν να παραπληροφορήσουν τους πολίτες, επηρεάζοντας με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τις εξελίξεις, ακόμη ίσως και το εκλογικό αποτέλεσμα στο μέτρο που κάτι τέτοιο είναι δυνατόν. Η παραφιλολογία περί του εκλογικού αποτελέσματος σε διάφορα blogs είχε ξεκινήσει αρκετές ημέρες πριν από τις εκλογές αλλά, όσο πλησίαζε η εκλογική αναμέτρηση, η απόπειρα δημιουργίας κλίματος μέσα από ανεπιβεβαίωτες «πληροφορίες» και αερολογίες γινόταν όλο και πιο απροκάλυπτη.
«Αν είναι να παίξετε στοίχημα τις εκλογές, βάλτε στο ΠαΣοΚ +5%. Δεδομένο είναι πια. Μετά τις απανωτές γκάφες δεν κλείνει η ψαλίδα. Και παίξτε πτώση των Οικολόγων, που δεν έχει σχέση με απoσυσπειρώσεις που λένε, αλλά με το γεγονός ότι ο κόσμος ψυλλιάστηκε τη δουλειά με τα εθνικά θέματα και δεν ξεπουλάει εύκολα τη Μακεδονία... » έγραφε ένα blog λίγο μετά τα μεσάνυχτα του Σαββάτου. (troktiko. blogspot. com, στις 00.38.)
Την Κυριακή, ώρα 13.26, διαβάζαμε: «Πριν από λίγο έφθασε το δεύτερο κύμα των exit polls μέσω υπολογιστών και τερματικών που έχουν εγκαταστήσει σε όλη την Ελλάδα.Η διαφορά εκτινάσσεται ακόμα περισσότερο! Ανοίγει συνεχώς η ψαλίδα υπέρ του ΠαΣοΚ. Ο μέσος όρος τώρα δίνει πάνω από 6%! Η ΜRΒ ανοίγει την ψαλίδα από το 6% στο 7%. Η GΡΟ δίνει μέχρι και 7%!Η Κάπα Research από τα πρωινά exit polls βγάζει τώρα μέχρι και 6,5%!» (pressmme. blogspot. com). Λίγο αργότερα στις 15.28 ένα άλλο blog σημείωνε: «Σε δείγμα 7.000 ψηφοφόρων, το ΠαΣοΚ ανεβάζει τη διαφορά στο 5,9%, με τάση να ξεπεράσει κατά πολύ και το 6%. Η μόνη περίπτωση,σύμφωνα με τους δημοσκόπους της εταιρείας που συνεργάζεται το Νonews-Νews,το ποσοστό αυτό να πέσει κάτω από 5,9% είναι να ψηφίσουν αναλογικά (σε σχέση με την προηγούμενη φορά) οι ψηφοφόροι της Νέας Δημοκρατίας, πράγμα που δεν φαίνεται να έχει πιθανότητες να συμβεί. Η συντριβή της Νέας Δημοκρατίας φαίνεται να ξεπερνάει και τις προβλέψεις των δημοσκόπων» (nonews-news.blogspot.com).
Οι διαρροές και οι εταιρείες
Τα παραδείγματα αυτά είναι μερικά μόνο από τα πολλά που μπορεί κανείς να
ανασύρει από το Διαδίκτυο και υπήρχαν κι άλλα blogs με σχετικά δημοσιεύματα, όπως υπήρξαν και blogs που διέγραψαν αρκετά από τα δημοσιεύματα που είχαν αναρτήσει την Κυριακή.
Η ταύτιση των ποσοστών που έδιναν τα blogs αυτά με τα τελικά αποτελέσματα που έδωσαν οι εταιρείες δημοσκοπήσεων στις 19.00 αφήνει πολλά ερωτηματικά σχετικά με το ποια κανάλια ακολουθούσαν οι διαρροές προς το Διαδίκτυο και τι συμφέροντα εξυπηρετούσαν.
Για να προκαταλάβει ίσως αυτά τα ερωτήματα την περασμένη Δευτέρα, το blog pressmme έγραφε: «Μας ρωτάτε πολλοί (πάνω από 50 e-mail μάς στείλατε για αυτόν τον λόγο) πώς είναι δυνατόν να ταυτιστούν απόλυτα τα exit polls με τα στοιχεία που έδινε το pressmme από χθες το πρωί της Κυριακής στις 11.30. Είναι πάρα πολύ απλό. Το pressmme μιλούσε και έκανε ρεπορτάζ με τρεις εταιρείες δημοσκοπήσεων:Την ΜRΒ, την GΡΟ και την Κάπα Research. Από το πρωί μάς ενημέρωναν για όλες (sic) τα κύματα των μετρήσεων. Αυτό που δώσαμε εμείς, είναι ακριβώς αυτό που παρουσίασαν και οι τρεις εταιρείες στις 7 το απόγευμα χθες το βράδυ. Αν αυτές οι εταιρείες έπεσαν έξω, δεν σας φταίμε εμείς. Η δική μας δουλειά ήταν να σας παρουσιάσουμε από το πρωί τι θα βλέπατε στις 7 χθες το απόγευμα. Και αυτό το είδατε με απόλυτη ακρίβεια. Το τι έγινε από εκεί και πέρα, είναι θέμα που αφορά τις εταιρείες μετρήσεων και όχι εμάς... Εμείς άλλωστε από την Παρασκευή σας είχαμε πει πού περίπου θα κινηθούν τα ποσοστά».
«Το Βήμα της Κυριακής» επικοινώνησε και με τις τρεις εταιρείες δημοσκοπήσεων που αναφέρονται στο συγκεκριμένο δημοσίευμα, εκπρόσωποι των οποίων διαψεύδουν κατηγορηματικά τον ισχυρισμό ότι επικοινωνούσαν με τους διαχειριστές του συγκεκριμένου ή οποιουδήποτε άλλου blog.
Ανεξαρτήτως πού βρίσκεται η αλήθεια, όπως έχει εξελιχθεί το φαινόμενο στη χώρα μας αυτή η μικρή μερίδα των blogs επιτελεί χρέη κάδου απορριμμάτων των μέσων ενημέρωσης, ενώ οι διαχειριστές τους μεταφέρουν τις πιο ζοφερές πρακτικές του «κίτρινου» Τύπου στο Διαδίκτυο. Πρόκειται για έναν μικρό, παράλληλο κόσμο, όπου κυριαρχούν η παραπληροφόρηση και ο λαϊκισμός και όπου οι ονειροφαντασίες των διαχειριστών αποκαλούνται «αποκλειστικές πληροφορίες».